Hendrik is overleden. Hij is ruim twee maanden bij ons in het hospice geweest, nadat hij te horen had gekregen dat hij niet meer zou genezen van kanker. Verdere behandelingen hadden geen zin en ook Hendrik had daar geen zin meer in.
In het hospice kwam hij tot rust na alle hectiek van behandelingen, uitslagen, dingen regelen en de rest van de razende achtbaan waarin men terechtkomt wanneer er steeds minder vooruitzichten zijn.
Ik heb Hendrik maar heel kort meegemaakt, maar hij maakte op mij indruk door zijn rust en humor, en de liefde waarmee hij zijn parkiet – die hij had meegenomen naar het hospice en die Pietje heet – toesprak. Hele verhalen kon hij houden tegen het vrolijk kwetterende vogeltje; ik vond dat prachtig om naar te kijken en te luisteren.
Zijn vrouw Ans kwam hem dagelijks bezoeken en was erg betrokken bij alles wat er gebeurde. Haar open en positieve houding hebben Hendrik erg gesteund in zijn laatste dagen.
Toen het echt niet meer ging, werd Hendrik gesedeerd. Alleen de toezegging gaf hem al enorme rust, en na een liefdevol afscheid van Ans en ook van ons, is hij heerlijk gaan slapen.
Bij palliatieve sedatie – niet te verwarren met euthanasie – wordt het bewustzijn van de stervende verlaagd, zodat hij of zij niet hoeft te lijden en zo comfortabel mogelijk kan overlijden. Met een middel om het bewustzijn te verlagen en onrust weg te nemen, en een ander middel om eventuele pijn te bestrijden is er sprake van een zacht en rustig wegglijden, zodat het lichaam rustig kan sterven.
Hendrik is dan ook heel rustig overleden en als ik met collega Henk binnenkom aan het begin van onze dienst, blijven we even bij het bed van Hendrik staan. Hendriks gezicht is zacht en kalm; een zweem van een glimlach – eigenlijk zoals hij ook bij leven was. Erg mooi om te zien, die rust en vredigheid.
Later in de middag komen er twee mensen van de uitvaartonderneming en wordt Hendrik in de kist gelegd. Met veel respect, rust en liefde zorgen de mensen van het uitvaartcentrum dat Hendrik er mooi bij ligt. De kist wordt gesloten en met hulp van Ans, de vrouw van Hendrik, leggen Henk en ik een mooi kleed over de kist. Dat kleed is speciaal voor dit doel gemaakt door een collega-vrijwilliger: een prachtige quilt met rustige tinten; heel sfeervol.
Als je in het hospice vanuit de gang – met aan weerszijden de kamers van de gasten, naar de uitgang loopt, kom je door een tussenstuk met ramen. Aan weerszijden loopt een mooie verzorgde sloot met waterplanten. Het tussenstuk is hierdoor een soort brug, waarover de overledene zijn of haar laatste oversteek maakt. Prachtige symboliek.
We rijden de kist met Hendrik tot vlak voor de symbolische brug, waar we even stilhouden. Met instemming van Ans leest Henk een gedicht over de laatste reis voor.
Nu ga je
Verder op reis
Het aardse laat je achter
De liefde laat je in ons hart
Over de brug van leven naar voorbij
Je hebt geleefd en gestreden
Gelachen en geleden
Liefgehad
Ik zie je
In de wolken
In de bomen en rivieren
In alles wat je ooit hebt bewonderd
Drijvend op de seizoenen van het jaar
Kan ik je overal zien en horen
En je liefde voelen
Voor altijd
Met Ans en een paar familieleden rijden we Hendrik daarna over de ‘brug’, over het water, naar zijn laatste reis. Als de kist in de lijkwagen is geplaatst, halen Henk en ik het kleed eraf, de deuren sluiten en Hendrik wordt naar het uitvaartcentrum gebracht.
Ans komt ons vrijwilligers een fijne knuffel geven en vertelt dat Hendrik en zij enorm genoten hebben van zijn laatste weken, mede dankzij ons. Dat is een fijn compliment om te krijgen en we schieten allemaal een beetje vol daar voor de deur van het hospice.
Ans rijdt achter Hendrik aan, en wij gaan de kamer opruimen en schoonmaken. We praten nog wat na en hebben een goed en fijn gevoel over dit afscheid; het was heel vredig en mooi. En we zijn erg blij dat we met alle collega’s dit hebben kunnen betekenen voor Hendrik en zijn geliefden.
Pietje, het parkietje van Hendrik en Ans heeft zich gedurende het afscheid en de voorbereidingen daarop heel rustig gehouden maar begint – aanvankelijk wat aarzelend maar al snel steeds uitbundiger – te fluiten. Als een klein boodschappertje dat het lied van het leven van Hendrik voor ons zingt. Enorm ontroerend en mooi. Straks wordt hij door Ans opgehaald en ook hem zullen we missen.
Het is een waardig en belangrijk ritueel en het zet me – zoals zo vaak – aan het denken over het definitieve afscheid dat ooit voor ons allemaal komt; de brug over het water; de brug van leven naar dood.
De reis die wordt vervolgd.